|
Оятлар биринчи оят бошланган оқимда давом этаверади.
وَلَـكِنِ اخْتَلَفُواْ فَمِنْهُم مَّنْ آمَنَ وَمِنْهُم مَّن كَفَرَ
(Аммо улар ихтилоф қилдилар. Бас, уларнинг орасида мўминлар ҳам бор, кофирлар ҳам).
(لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ динга зўрлаб (киритиш) йўқдир) бу оятда Аллоҳ одамларга баён қиляптики, кимки куфрни танласа, демак, у адашибди, йўлдан озибди, кимки имонни танласа, рушду ҳидоят топибди. Аллоҳ одамларнинг яширган сирларидан ҳам, ошкора қилаётган ишларидан ҳам Огоҳдир.
وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
(Аллоҳ эшитгувчи, билгувчидир).
(لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ динга зўрлаб (киритиш) йўқдир) нафий оқимидаги накра. У умумийликни ифодалайди. Яъни, ҳеч ким динга мажбурлаб киритилмайди. Унинг нозил бўлиш сабаби ҳам шуни таъкидлайди. Ибн Жарир, Абу Довуд ва Байҳақийлар Ибн Аббосдан ривоят қиладилар: “Боласи турмайдиган (ўлиб қолаверадиган) аёл агар ўғлим туриб қолса (яшаб кетса), уни яҳудий қиламан, деб кўнглига тугиб қўярди. Бану Назир сургун қилинган пайтда уларнинг орасида ансорларнинг фарзандлари ҳам бор эди. Улар фарзандларимизни қўйиб юбормаймиз, дейишди. Шунда Аллоҳ Таоло мана шу оятни нозил қилди:
لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ
(Динга зўрлаб (киритиш) йўқдир. (Зеро) ҳақ йўл залолатдан ажраб бўлди) яна бир ривоятда, биз уларнинг динини ўзимизнинг динимиздан устун кўрардик, лекин мана, Аллоҳ Исломни нозил қилди, энди уларни Исломга киришга мажбурласак ҳам бўлар, дейишди. Шунда мана шу оят нозил бўлди.
لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ
(Динга зўрлаб (киритиш) йўқдир) ким хоҳласа, уларга қўшилади, ким хоҳласа, Исломга киради. Абу Довуд миқлот боласи турмайдиган аёл, деган.56
Лекин бу умумийлик икки ҳолатда хосланяпти.
а) Гарчи Исломга эътиқод қилишга мажбур қилинмаса-да, зиммийлар шаръий ҳукмларга бўйсунишга мажбур қилинади. Уларнинг шаръий ҳукмларга бўйсунишлари ўзлари истайдиларми, истамайдиларми, вожиб.
حَتَّى يُعْطُواْ الْجِزْيَةَ عَن يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ
(56) Абу Довуд: 2037. Тафсири Табарий: 3/14. Байҳақий: 9/186.
119-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232